Hiếu thắng: Vì sao ta khát khao chiến thắng bằng mọi giá?

Vì sao chúng ta có xu hướng hiếu thắng?

Ám ảnh chiến thắng cho đến nay vẫn là thử thách hành vi số một đối với nhiều người. Chúng ta phạm phải những điều sai trái – dù biết rõ bản thân nên làm gì. Ta cảm thấy cần phải giành chiến thắng bằng mọi giá – trong những việc lớn và nhỏ, thậm chí ngay cả với những vấn đề hoàn toàn không đáng bận tâm.

Vì sao lại như vậy?

Trong Lý thuyết trò chơi (Game theory), có một trò chơi thú vị được biết đến với tên gọi “Ai là Gà” (Chicken). Nội dung xoay quanh hai người lái xe cùng đi trên một cây cầu – từ hai hướng ngược nhau. Người đầu tiên chuyển hướng sẽ phải nhường cây cầu cho người kia. Nếu không ai chịu đổi hướng, hoặc là cả hai cùng kẹt lại trên cầu – hoặc hai người sẽ tông vào nhau.

Phần lớn trường hợp, kết cục sẽ là bế tắc hoặc va chạm – bởi vì không ai muốn mình bị gọi là “gà” cả. Chiến thắng trở nên quan trọng trên hết, ngay cả khi mất mát là điều không thể tránh khỏi.

Cái tôi cá nhân đóng một vai trò rất lớn dẫn đến tính háo thắng – chính nó là nguyên nhân khiến ta “giậm chân tại chỗ”, ảnh hưởng xấu đến các mối quan hệ trong cuộc sống.

Giống như một kênh tin tức 24/7 luôn chạy trên tivi mà không bao giờ thực sự tắt, cái tôi không bao giờ có thể biến mất hoàn toàn khỏi mỗi người. Điều tốt nhất chúng ta có thể làm là nhận thức về sự tồn tại của bản ngã cá nhân – đồng thời học cách kiềm chế nó.

Tính hiếu thắng – “Điểm mù” phổ biến nhất của người lãnh đạo

Khát khao chiến thắng bằng mọi giá là thói quen xấu thường thấy ở người lãnh đạo. Tinh thần tranh đua là yêu cầu quan trọng để đạt tới thành công –  nhưng chính nó sẽ trở thành vấn đề khi ta quá hiếu thắng và tìm cách tranh đua trong cả những tình huống không đáng.

Ám ảnh với chiến thắng là thách thức số 1 trong thay đổi hành vi – vì nó là “căn nguyên” của hầu hết các thói quen xấu khác.

• Nếu chúng ta tranh luận quá nhiều, đó là vì ta muốn quan điểm của mình luôn chiếm ưu thế hơn so với những người khác.
• Nếu chúng ta hạ bệ người khác, đó là cách ta âm thầm “định vị” bản thân vượt lên trên họ.
• Nếu chúng ta phớt lờ mọi người, một lần nữa, nguyên nhân nằm ở khát khao chiến thắng – bằng cách làm cho những người khác trở nên mờ nhạt đi.
• Nếu chúng ta giữ kín thông tin, đó là để tự tạo cho mình lợi thế vượt trội hơn đối phương.
• Nếu chúng ta thích xu nịnh/ nghe lời xu nịnh, đó là để giành lợi thế trước các đồng nghiệp, tạo “vây cánh” cho bản thân.

Hiếu thắng tốt hay xấu?

“Nếu khao khát chiến thắng là nhân tố quan trọng dẫn tới thành công của bạn – thì chính nó cũng sẽ trở thành rào cản ngăn bạn tiến xa hơn nữa.”

Marshall Goldsmith

Nỗi ám ảnh với chiến thắng biểu hiện ở rất nhiều người trong chúng ta – không chỉ riêng gì với các giám đốc điều hành cấp cao. Trong những việc quan trọng, chúng ta muốn trở thành người thắng cuộc. Cả với những vấn đề nhỏ nhặt – không đáng dành thời gian và công sức, chúng ta cũng thích thể hiện và muốn giành chiến thắng. Ngay cả khi rõ ràng mình đang ở thế bất lợi, ta vẫn muốn “vớt vát” phần nào thể diện của mình.

Nếu đã đạt đến thành công ở một mức độ nhất định, chắc chắn bạn sẽ nhận thấy bản thân đang mắc phải thói quen xấu này hàng ngày. Khi tham gia một cuộc họp tại nơi làm việc, bạn muốn quan điểm của mình được tập thể công nhận. Cả khi tranh luận với người thân, bạn làm tất cả mọi cách để bảo vệ lý lẽ của mình (bất kể hậu quả sẽ xảy ra như thế nào).

Hiếu thắng có tốt không? Quay trở lại với ví dụ về ngày làm việc kể trên. Nếu thực hiện một phân tích nhanh gọn về “chi phí – lợi ích”, hẳn bạn sẽ đồng ý rằng: tình cảm/vợ chồng quan trọng hơn nhiều so với việc giành phần thắng trong một cuộc tranh cãi tầm thường về nơi ăn tối.

Thế nhưng. . . khao khát chiến thắng bằng mọi giá lại thường lấn át lý trí. Chúng ta làm những điều sai trái – ngay cả khi biết rõ mình nên làm gì. Ngay cả khi ý thức rõ hậu quả của tính hiếu thắng, ta vẫn bất chấp – miễn là được thỏa mãn cái tôi cá nhân của mình.

May mắn thay – thay đổi để thành công là điều hoàn toàn có thể, nếu bạn sẵn sàng thừa nhận thói quen xấu trên và cố gắng kiềm chế nó ảnh hưởng đến các mối quan hệ hằng ngày.