Tất cả chúng ta đều mang trong mình những “điểm mù” nhất định. Đó là một phần trong cách con người chúng ta đã học để tồn tại – thu hẹp những gì cần tập trung, làm việc dựa trên kinh nghiệm để giảm tiêu hao năng lượng, đối chiếu quá khứ với hiện tại để đảm bảo mọi sự diễn ra như mong muốn. Thông qua coaching, tìm điểm mù bản thân sẽ không còn là một nhiệm vụ quá khó khăn.
Nội dung
Định nghĩa về điểm mù
“Điều duy nhất tệ hại hơn bị mù là có mắt mà không có tầm nhìn.”
Hellen Keller
Về phương diện tâm lý, điểm mù (blind spot) là tình trạng thiếu nhận thức dai dẳng về một khía cạnh trong tính cách và / hoặc hành vi của một người. Hành trình tìm kiếm và chữ lành điểm mù thường gây ra rất nhiều sự khó chịu và đau đớn đối với tinh thần.
Tất cả chúng ta đều có điểm mù. Ngay cả với những người thành công, thông minh và được nhiều người giúp đỡ nhất – họ vẫn mang trong mình những niềm tin mù quáng nhất định.
Chúng ta thường có xu hướng ít chú ý đến những gì nằm ngoài tầm nhìn của tâm trí. Vấn đề nằm ở đó, thậm chí rất rõ ràng – nhưng nếu tâm trí không nhận thấy, nắm bắt và mong muốn khám phá, bạn sẽ hoàn toàn vô thức về nó.
Điểm mù trong nhà lãnh đạo
Nhà lãnh đạo tài năng là người có khả năng chuyển đổi ý tưởng của bản thân thành tác động đến mọi người xung quanh. Họ có thể điều hướng cho mọi việc xảy ra phù hợp với lợi ích của tổ chức.
Thế nhưng, trên thực tế, điều này rất ít khi xảy ra – và điểm mù tâm lý chính là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến khoảng cách giữa ý tưởng và tác động mang lại.
Nhận thức về bản thân (self-awareness) và trí tuệ cảm xúc (emotional intelligence) là hai trong số những khiếm khuyết phổ biến hàng đầu của người lãnh đạo. Theo một phân tích của TalentSmart, các vị trí giám đốc điều hành C-suite có mức độ trí tuệ cảm xúc trung bình thấp nhất trong tất cả các chức danh công việc.
Một số nhà lãnh đạo có thể không nắm bắt được tác động của hành vi họ làm đến những người khác. Số khác có thể cảm thấy thôi thúc tự mình vượt qua khó khăn, để có thể chứng tỏ năng lực lãnh đạo của cá nhân.
Dưới đây là một danh sách rút những điểm mù phổ biến nhất nơi các giám đốc điều hành.
- Xu hướng tránh các cuộc xung đột, “dĩ hòa vi quý”.
- Không tôn trọng các cam kết và thời gian/ công sức mà người khác dành cho mình.
- Khát khao chiến thắng bằng mọi giá.
- Hành động theo ý muốn cá nhân – đến mức sẵn sàng hy sinh lợi ích của tổ chức.
- Thực hành các tiêu chuẩn hiệu suất thấp.
- Đổ lỗi người khác cho thất bại của bản thân.
- Miễn cưỡng thể hiện quan điểm về một vấn đề gây tranh cãi nội bộ.
- v.v…
Đọc thêm: Ảo tưởng về thành công – 4 niềm tin phổ biến ngăn cản bạn vươn lên các nấc thang cao hơn
Cách tìm điểm mù của bản thân
Có rất nhiều yếu tố cản trở chúng ta trên hành trình tìm kiếm thành công. Và đó không chỉ dừng lại ở các nhân tố bên ngoài: chính chúng ta cũng có thể kìm hãm bản thân – mà không nhận thức được điều đó – khi không giải quyết các “điểm mù” đang cản trở ta hiện thực hóa mục tiêu của mình.
Sau đây là một số phương pháp bạn có thể ứng dụng để điểm mù cá nhân.
- Tự suy ngẫm. Dành một chút thời gian trong ngày mà bạn không bị gián đoạn bởi công việc. Hãy thử hồi tưởng lại một tình huống không suôn sẻ với bạn – khi bạn biết rằng bản thân đã phạm phải sai lầm. Suy nghĩ của bạn trong thời điểm đó là gì? Những kỹ năng nào có thể hữu ích trong tình huống này? Tự phản ánh là bước đầu tiên để xác định những “lỗ hổng” bên trong đang kìm hãm bạn.
- Xin ý kiến phản hồi. Hãy thử hỏi những người xung quanh bạn. Bạn thường hành động ở trạng thái minh mẫn nhất khi nào? Khi đó, bạn sẽ làm gì? Bạn cư xử như thế nào? Ngược lại, họ nhìn thấy gì khi bạn không ở trạng thái minh mẫn? Họ nhận thấy gì về hành vi, lời nói và ngôn ngữ cơ thể của bạn? Sử dụng phương pháp phản hồi 360 độ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các khía cạnh cần sửa đổi của bản thân.
- Tìm đến với coaching. Một huấn luyện viên (coach) giỏi sẽ biết cách đặt những câu hỏi sâu sắc – giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về cuộc sống của mình. Điều gì bạn thực sự trân quý – nhưng lại không tìm kiếm trong cuộc sống hằng ngày? Bạn có đang bỏ bê điều gì bạn yêu quý không? Mục đích sống của bạn là gì – và bạn có đang thực hiện nó không? Việc trả lời những câu hỏi trên đây sẽ giúp chỉ ra điểm mù của chính bạn.
Coaching – Giải pháp tìm điểm mù cho thành công lâu dài
Phần lớn chúng ta không thể tự mình khắc phục các điểm mù cá nhân – nếu không có chuyên môn và sự hỗ trợ từ bên ngoài. Việc được người có kinh nghiệm giúp đỡ sẽ góp phần xoa dịu bản ngã, tạo điều kiện để ta sẵn sàng vượt ra khỏi “vùng an toàn” của mình.
Huấn luyện lãnh đạo (executive coaching) là cơ sở quan trọng giúp nhà quản lý khắc phục những hậu quả gây ra bởi điểm mù tâm lý, cùng những rào cản vô hình ngăn cản họ vươn tới những nấc thang cao hơn – bằng cách:
- Phát triển nhận thức bản thân và trí tuệ cảm xúc.
- Trực tiếp giúp các giám đốc điều hành nhận ra điểm mù tâm lý của họ – từ quan điểm khách quan của một bên thứ ba, không chịu tác động của cơ cấu tổ chức hay các thiên kiến nội bộ.
Ở cương vị của mình, chuyên gia huấn luyện lãnh đạo đóng vai trò giúp quản lý doanh nghiệp giải quyết những điểm mù của bản thân thông qua việc:
- Xác định các rào cản vô hình và niềm tin cố hữu cản trở sự phát triển cá nhân.
- Xây dựng kế hoạch hành động – nêu chi tiết các biện pháp mà huấn luyện viên, khách hàng và các bên liên quan cần thực hiện để thực sự nhận thấy sự cải thiện nơi coachee.
- Đề xuất giải pháp cho khách hàng, thảo luận về các phương pháp cải tiến và đảm bảo cam kết phản hồi liên tục.
- Theo dõi đánh giá tiến độ và điều chỉnh nội dung các buổi đối thoại coaching.
Mục đích của coaching lãnh đạo không phải là để dạy ai đó phương pháp thực hiện công việc của họ. Đúng hơn, đây là một động thái có mục tiêu nhằm xác định điểm mạnh và điểm yếu của người lãnh đạo từ một góc nhìn mới – từ đó làm cơ sở tìm kiếm các cơ hội phát triển.
Bí quyết thực hành coaching tìm điểm mù cho khách hàng
“Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, vậy mới thật là biết.”
Khổng Tử
Đối với hầu hết khách hàng, nguyên nhân chính ngăn cản họ đạt được kết quả mong muốn thường nằm ở một số “khuôn khổ” nhất định mà họ tự tạo ra cho họ. Đó chính là lý do tại sao họ cần đến ta – và ngược lại. Mỗi chúng ta có thể nhận thấy những “khuôn khổ” đang kìm hãm người khác dễ dàng và nhanh chóng hơn nhiều – so với việc nhìn thấy điều tương tự ở chính mình.
Bên cạnh đó, vấn đề còn nằm ở những niềm tin mù quáng trong tư duy. Coachee thường sẽ hoàn toàn nhận thức về những gì họ đang suy nghĩ, nhưng lại không biết phải hành động như thế nào. Đó là lý do tại sao việc giúp họ nhận ra thói quen tư duy của bản thân lại rất quan trọng trong coaching.
Ngoài ra, vấn đề còn nằm ở một loạt những tiền đề và giả định – đủ loại thói quen xấu mà chúng ta thường mắc phải, chỉ để bảo vệ cái tôi của chính mình.
Với cương vị một huấn luyện viên, làm thế nào để bạn có thể coaching tìm điểm mù cho khách hàng?
Trước tiên, đôi bên cần đảm bảo thống nhất về công việc của bạn. Với tư cách một huấn luyện viên, nhiệm vụ của bạn là “thử thách” họ – để có thể giúp đôi bên phát hiện những điểm mù của coachee. Bằng cách này, bạn sẽ chuẩn bị tinh thần cho khách hàng biết trước những gì bạn trình bày có thể nằm ngoài nhận thức tỉnh táo của họ.
Tiếp theo, hãy cố gắng đưa ra một động cơ đầy cảm hứng cho thử thách tìm điểm mù này. Điểm mù thường là nguyên nhân gây ra các vấn đề cản trở sự phát triển chuyên môn – cũng như hành trình thực hiện mục tiêu. Bằng cách loại bỏ điểm mù cá nhân, coachee của bạn có thể tự tin hiện thực hóa các giá trị cốt lõi của mình.
Khi bạn trình bày một hạn chế trong suy nghĩ, cảm xúc, cách nói và hành vi của khách hàng – mà họ không ý thức về điều đó – đừng ngạc nhiên nếu ban đầu họ phủ nhận điều đó. Không sao cả. Nếu đó là thói quen của khách hàng, họ sẽ lặp lại nó một lần nữa. Khi nào có cơ hội, hãy trình bày lại vấn đề… Dần dần, coachee sẽ bắt đầu trở nên tò mò và cởi mở hơn.
Lời kết
Coaching tìm điểm mù là một trong những động cơ tuyệt vời nhất của việc thực hành huấn luyện. Ở cương vị người coach, đó là cơ hội để bạn gia tăng giá trị mang lại cho coachee – giúp họ khám phá bản thân, cải thiện chất lượng cuộc sống và thành công hơn.
Bạn có mong muốn học hỏi để phát triển và hoàn thiện kỹ năng huấn luyện? Tham khảo ngay các khóa học coaching chuẩn ICF của ITD World – xây dựng và truyền tải bởi đội ngũ giảng viên với hàng chục năm kinh nghiệm phát triển lãnh đạo trong và ngoài nước.
Có thể bạn quan tâm:
- 60 câu nói hay về coaching: Cảm hứng mỗi ngày
- Sức mạnh tiềm thức: Giải mã năng lực tiềm ẩn trong bạn
- Tin vào chính mình: 4 bước thay đổi cuộc sống
- 56 câu nói truyền cảm hứng thành công hay nhất
Tham khảo
How Coaching Can Help Identify Your Psychological Blind Spots. https://johnmattone.com/blog/how-coaching-can-help-identify-your-psychological-blind-spots/. Truy cập ngày 11/06/2022.
Coaching Blind Spots. https://www.thecoachingroom.com.au/blog/coaching-blind-spots. Truy cập ngày 11/06/2022.
ITD Vietnam Center for Management Development (VNCMD) là chi nhánh tại Việt Nam của ITD World – với hơn 35 năm kinh nghiệm đào tạo Coaching, Lãnh đạo và Quản trị Nhân sự cho các tập đoàn đa quốc gia tại hơn 80 nước trên thế giới.
Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 028 3825 8487, email itdvietnam@vncmd.com/ itdhcmc@itdworld.com, hoặc kết nối với chúng tôi trên mạng xã hội.
BẠN THẤY BÀI VIẾT HỮU ÍCH? CHIA SẺ NGAY!
[FREE EBOOK] 7 nguyên tắc vàng trong coaching
[FREE EBOOK] 7 nguyên tắc vàng trong coaching
Trước khi bạn chuyển sang đọc bài khác…
Đừng quên dành thời gian tìm hiểu các khóa đào tạo lãnh đạo của ITD bạn nhé!
Với hơn 35 năm kinh nghiệm đào tạo lãnh đạo và phát triển nguồn nhân lực, chúng tôi hiểu rõ những nhu cầu và băn khoăn của lãnh đạo doanh nghiệp – trong bối cảnh kinh tế xã hội hiện nay. Nhằm đáp ứng những trăn trở đó, ITD đã và đang không ngừng thiết kế các chương trình đào tạo quản lý mới – được xây dựng và phụ trách bởi các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước.
