Goal setting: Thiết lập mục tiêu cho thành công lâu dài

5 bước thiết lập mục tiêu (goal setting)

Xác định đúng mục tiêu là bạn đã đi được nửa chặng đường hiện thực hóa nó.

Abraham Lincoln

Sau đây là gợi ý một số bước bạn có thể thực hiện trong quá trình đặt mục tiêu cho bản thân:

• Brainstorm: Bắt đầu bằng cách xác định các kết quả mong muốn mà bạn muốn đạt được. Những mục tiêu này phải có tính khả thi, cụ thể và phù hợp với các giá trị cốt lõi của bạn.
• Xác định mục tiêu thực tế và cụ thể: Sau khi hoàn thành bước đầu tiên, đã đến lúc chia nhỏ mục đích chung của bạn thành các mục tiêu cụ thể hơn – dựa vào đó, bạn sẽ có thể đưa ra một kế hoạch hành động chi tiết.
• Chia thành các bước nhỏ hơn: Việc phân chia mỗi mục tiêu thành các bước nhỏ, dễ quản lý hơn sẽ giúp bạn không bị choáng ngợp – từ đó có động lực cũng như thước đo tiến độ.
• Xác định những trở ngại tiềm tàng: Việc đặt mục tiêu hiệu quả không chỉ dừng lại ở nhìn về phía trước – bạn còn cần xem xét đến những thách thức tiềm ẩn có thể nảy sinh và chuẩn bị trước kế hoạch chi tiết để xử lý khi những tình huống không mong đợi phát sinh.
• Lên lịch trình thời gian cụ thể: Ở bước cuối cùng, bạn cần đặt ra thời hạn cụ thể cho từng mục tiêu – điều này sẽ giúp thúc đẩy cảm giác cấp bách và hỗ trợ bạn đi đúng hướng.

Thách thức trong quá trình thiết lập mục tiêu (goal setting)

• Mục đích không rõ ràng

Thông thường, chúng ta hay đặt mục tiêu dựa trên những gì ta tin rằng bản thân mong muốn – hơn là những khao khát THỰC SỰ của mình. Điều tất yêu sau đó là bạn sẽ không cảm thấy thỏa mãn trọn vẹn khi đạt được mục tiêu đề ra.

Để khắc phục vấn đề này, hãy tự hỏi bản thân: “Tại sao tôi muốn điều này?” và tìm hiểu sâu hơn về động lực đằng sau đó. Càng nỗ lực khám phá những khát vọng đích thực của mình, chúng ta sẽ càng có thể sắp xếp mục tiêu một cách hiệu quả hơn và tìm thấy sự thỏa mãn đích thực.

• Kỳ vọng thiếu thực tế

Đã bao giờ bạn cho rằng điều gì đó thật đơn giản – để rồi sau đó nhận ra rằng nó không hề dễ dàng như vậy? Nguyên nhân sâu xa xuất phát từ những kỳ vọng không thực tế.

Việc đạt được thành tích lớn đòi hỏi thời gian và không thể diễn ra một cách nhanh chóng. Do đó, bạn có hai lựa chọn: đặt ra các mục tiêu thực tế và có thể đạt được – hoặc điều chỉnh kỳ vọng của bạn về mục đích cuối cùng.

• Quá tham lam

Một sai lầm phổ biến mà nhiều người hay mắc phải là lập ra một danh sách to-do list dài – nhưng lại không tập trung vào bất kỳ mục tiêu cụ thể nào. Chìa khóa ở đây là bạn phải học cách “định hướng” nỗ lực và nguồn lực của bản thân. Mặc dù không có gì sai khi có nhiều mục tiêu, bạn phải phân biệt được mục đích nào thực sự đáng để bạn tập trung đầu tư.

• Không sắp xếp thời gian và lịch trình

Việc không đặt ra giới hạn thời gian là nguyên nhân khiến nhiều người không phân bổ đủ thời gian cho kế hoạch của mình. Để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ đề ra, hãy xác định thời gian và địa điểm cụ thể – cũng như sử dụng các công cụ như lời nhắc để tránh quên hoặc trì hoãn.

Đọc thêm: Kỷ luật bản thân – Rèn luyện tinh thần tự chịu trách nhiệm

5 phương pháp thiết lập mục tiêu (goal setting)

1. Đặt mục tiêu truyền cảm hứng

Để đảm bảo thiết lập mục tiêu hiệu quả, chúng ta phải bắt đầu bằng việc đặt ra những mục đích thực sự có ý nghĩa cá nhân và mang lại giá trị. Nếu mục tiêu của bạn thiếu sự quan tâm hoặc không phù hợp với những khát vọng lớn hơn của bản thân, bạn sẽ không có động lực để đầu tư nỗ lực cần thiết cho việc biến chúng thành hiện thực.

Giả sử, nếu mục tiêu của bạn chỉ đơn giản là “học một ngôn ngữ mới”, bạn sẽ ít có khả năng hiện thực nó. Tuy nhiên, nếu cụ thể nó thành “học một ngôn ngữ mới – để có thể đi du lịch đến các quốc gia và giao tiếp với những người đến từ các nền văn hóa khác nhau”, thì tác động nó mang lại sẽ rất khác.

2. Áp dụng các mô hình goal setting

Ý tưởng ở đây là nỗ lực của bạn nên được dựa trên một “khuôn khổ” đã được các chuyên gia dày dạn kinh nghiệm nghiên cứu và thử nghiệm. Khi đề cập đến các kỹ thuật thiết lập mục tiêu, bạn có thể cân nhắc thực hành theo các mô hình sau đây:

• SMART: Viết tắt của Cụ thể (Smart), Đo lường được (Measurable), Có thể đạt được (Achievable), Có liên quan (Relevant) và Có giới hạn thời gian (Time-bound), SMART là một phương pháp đặt mục tiêu được áp dụng phổ biến, giúp đảm bảo sự minh bạch và lập kế hoạch hiệu quả.
• OKR: OKR – viết tắt của Mục tiêu (Objectives) và Kết quả then chốt (Key Results) – yêu cầu vạch ra các Mục tiêu rõ ràng và đầy tham vọng, cùng với Kết quả then chốt đóng vai trò là các cột mốc cụ thể giúp theo dõi tiến độ. Mô hình này cung cấp một cách tiếp cận có cấu trúc để gắn kết các mục tiêu của cá nhân và nhóm với các mục tiêu chiến lược tổng thể của tổ chức.
• B.H.A.G: B.H.A.G, viết tắt của Big Hairy Audacious Goal, là một khái niệm do Jim Collins và Jerry Porras đưa ra trong ấn phẩm “Build to Last“. Trọng tâm của phương pháp là thiết lập một mục tiêu dài hạn, đầy tham vọng và táo bạo, vượt xa khả năng và trí tưởng tượng hiện tại của tổ chức.
• Mục tiêu lùi (Backward Goals): Còn được gọi là Kỹ thuật đảo ngược (Reverse Engineeering) hoặc Thiết lập mục tiêu đảo ngược (Reverse Goal Setting), cách thiết lập mục tiêu này bắt đầu bằng việc hình dung ra kết quả mong muốn – và sau đó đi ngược lại để xác định các bước cần thiết nhằm đạt được kết quả đó. Thay vì đặt mục tiêu dựa trên tình hình hiện tại hoặc nguồn lực sẵn có, cách tiếp cận này bắt đầu bằng một tầm nhìn rõ ràng về kết quả cuối cùng – sau đó xác định các hành động cụ thể cần thiết để biến nó thành hiện thực.
• Thiết lập mục tiêu một từ (One Word Goal Setting): Đây là một kỹ thuật tối giản – bao gồm việc chọn một từ hoặc chủ đề duy nhất để định hướng hành động/ ý định trong suốt một khoảng thời gian cụ thể. Thay vì đặt ra nhiều mục tiêu hoặc quyết tâm, bạn hãy chọn một từ bao hàm sự tập trung, sự phát triển hoặc tư duy mà bạn mong muốn trong năm đó.
• Mục tiêu theo cấp độ (Tiered Goals): Phương pháp này chia nhỏ mục tiêu thành các khung thời gian khác nhau). Ở cấp cao nhất là các mục tiêu hàng năm thể hiện những thành tựu mong muốn bao quát trong vòng một năm – tiếp theo là các mục tiêu hàng quý và hàng tháng.
• Khung thiết lập mục tiêu 1-3-5. Còn được gọi là Keller Williams GPS (Mục tiêu, Ưu tiên, Chiến lược), phương pháp này cung cấp cách tiếp cận chiến lược, có cấu trúc – bằng cách chọn một mục tiêu chính và sau đó vạch ra ba chiến lược để hoàn thành mục tiêu đó. Với mỗi chiến lược, năm chiến thuật sẽ được phát triển để thực hiện nó một cách hiệu quả.
• 5R. 5R trong việc thiết lập mục tiêu là viết tắt của Kết quả (Results), Lý do (Reasons), Suy ngẫm (Reflection), Nguồn lực (Resources) và Trách nhiệm (Responsibilities). Mấu chốt ở đây là bắt đầu bằng việc xác định kết quả cuối cùng là gì, tại sao bạn muốn đạt được nó. Trong quá trình này, hãy thường xuyên tạm dừng để suy ngẫm về các nguồn lực cần thiết và xác định các phương thức giúp duy trì trách nhiệm giải trình cá nhân.
• 3W. Với cách tiếp cận này, bạn phải trả lời được 3 câu hỏi chính: Tại sao (Why), Cái gì (What) và Ai (Who). Thành phần cuối cùng (Ai) là yếu tố khiến khuôn khổ 3W trở nên khác biệt so với các cách tiếp cận khác – vì bạn sẽ cần xác định xem bản thân cần đến sự hỗ trợ từ những đối tượng nào để hiện thực hóa mong muốn của mình.

3. Viết ra giấy

Hành động viết ra giấy sẽ biến mục tiêu thành một cái gì đó cụ thể và hữu hình, khiến bạn ghi nhớ sâu hơn và có tinh thần trách nhiệm với nó.

Nếu chọn áp dụng phương pháp đặt mục tiêu này, lời khuyên là bạn hãy sử dụng các từ/cụm từ thể hiện sự dứt khoát như “sẽ” – thay vì những từ như “muốn” hoặc “có thể”. Ví dụ: “Tôi sẽ giảm 10% chi phí hoạt động trong năm nay” thay vì “Tôi muốn giảm 10% chi phí hoạt động trong năm nay”.

4. Lập kế hoạch hành động

Việc lập kế hoạch cho các bước cần thực hiện thường bị bỏ qua trong quá trình thiết lập mục tiêu. Thông thường, chúng ta quá chú trọng vào kết quả cuối cùng – đến mức hoàn toàn quên mất quá trình trước đó.

Bằng cách dành thời gian để phác thảo từng cột mốc quan trọng riêng lẻ – và sau đó đánh dấu chúng khi đã hoàn thành, bạn sẽ mang lại cho bản thân cảm giác tiến bộ và động lực hướng tới mục tiêu cuối cùng. Cách làm này đặc biệt được khuyến khích khi phải giải quyết các mục tiêu dài hạn, cần nhiều thời gian và nguồn lực hơn.

5. Bám sát kế hoạch

Thiết lập mục tiêu không phải là sự kiện chỉ diễn ra một lần – đó là một quá trình liên tục. Để đi đúng hướng, bạn có thể kết hợp sử dụng các ứng dụng lời nhắc vào thói quen của mình – cũng như phân bổ thời gian thường xuyên để xem lại tiến trình đã đạt được.

Mặc dù đích đến cuối cùng có thể không thay đổi về lâu dài, nhưng kế hoạch hành động bạn vạch ra trên đường đi có thể (và nên) liên tục được thay đổi. Điều quan trọng là bạn hãy đảm bảo rằng, các mục tiêu của bạn luôn phù hợp, có giá trị và cần thiết.

Chính bước này – chọn mục tiêu và bám sát nó – sẽ thay đổi mọi thứ.

Scott Reed