Phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm: Ý nghĩa trong thời đại ngày nay

Lãnh đạo lấy con người làm trung tâm là gì?

Lãnh đạo lấy con người làm trung tâm (human-centered leadership) là triết lý quản trị lấy phúc lợi, sự phát triển và trao quyền cho nhân viên làm cốt lõi trong công tác chiến lược. Triết lý này xuất phát từ niềm tin rằng, đầu tư vào phát triển con người là giải pháp hiệu quả nhất để đạt được kết quả kinh doanh vượt trội và lâu dài.

Điều quan trọng khi áp dụng phương pháp quản lý này không phải là mù quáng ưu tiên lợi ích của người lao động hơn hẳn hiệu suất công việc – nhưng là ý thức rằng, phúc lợi được đảm bảo là yếu tố tối quan trọng đối với hiệu suất công việc. Nói cách khác, nó có nghĩa là chuyển đổi từ việc xem nhân viên như “tài sản” cần quản lý sang xem họ như những con người toàn diện cần được đầu tư.

Lấy ví dụ, giả sử đội nhóm A đang phải xử lý một dự án có deadline cực kỳ gấp rút và áp lực.

• Một nhà lãnh đạo truyền thống, chỉ tập trung vào công việc, rất có khả năng sẽ chỉ chăm chăm vào kết quả, yêu cầu làm thêm giờ, đẩy người lao động đến bờ vực kiệt sức chỉ để đạt được mục tiêu đề ra.
• Một nhà lãnh đạo lấy con người làm trung tâm vẫn hiểu rõ tầm quan trọng của công việc – nhưng cách tiếp cận của họ thì hoàn toàn khác. Họ sẽ cởi mở đối thoại với đội nhóm: “Chúng ta đang ở trong tình huống khó khăn. Mọi người cần tôi hỗ trợ điều gì không?” Ngoài ra, họ cũng sẽ hỗ trợ sắp xếp thứ tự ưu tiên công việc, duyệt chi cho các bữa ăn ngoài giờ, cũng như chủ động đảm bảo tạo cơ hội nghỉ ngơi cần thiết để tái tạo năng lượng.

Tầm quan trọng của phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm

Con người nhìn chung sở hữu năng lực bền bỉ đáng kinh ngạc, nhưng không phải khi họ bị căng thẳng quá mức. Ngày càng nhiều doanh nghiệp nhận ra tầm quan trọng của việc đào tạo người lao động về cách tập trung, cho họ thời gian nghỉ ngơi tái tạo năng lượng, cũng như phải yêu cầu cấp lãnh đạo thể hiện thái độ quan tâm, đồng cảm và lấy con người làm trung tâm nhiều hơn.

Josh Bersin, Big Reset Playbook

Nghiên cứu của Harvard Business Impact Enterprise cho thấy ngày nay, gần 45% nhân viên bị căng thẳng và kiệt sức hàng tuần; chẳng có gì khó hiểu khi phần lớn có thái độ phản kháng đối với các sáng kiến/ ý tưởng mới. Mặt khác, với việc các công cụ AI và tự động hóa có thể xử lý ngày càng nhiều tác vụ thủ công, các kỹ năng con người như sáng tạo, hợp tác và tư duy phản biện cũng đồng thời trở thành yếu tố chính mang lại giá trị. Thực hành lãnh đạo lấy con người làm trung tâm là cách duy nhất để xây dựng một môi trường nơi những năng lực này có cơ hội phát triển.

Lợi ích của phong cách lãnh đạo lấy con người làm trọng tâm:

• Cải thiện hiệu suất & giữ chân nhân tài: Nghiên cứu của McKinsey cho thấy các doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào nguồn nhân lực có khả năng giữ chân nhân viên tài năng cao hơn gấp 1,5 lần so với các tổ chức khác.
• Tăng cường hiệu quả ra quyết định: Cũng theo ghi nhận của McKinsey, khi người lao động cảm thấy được lãnh đạo trao quyền, họ sẽ có xu hướng tin tưởng vào chính sách của tổ chức cao hươn gấp ba lần.
• Đóng góp vào thành công: Nghiên cứu về tác động của phong cách lãnh đạo chuyển đổi từ Trường Kinh doanh Saïd của Đại học Oxford tiết lộ rằng, phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm có thể cải thiện cơ hội đạt được mục tiêu của nhà lãnh đạo từ chỉ 28% lên đến 73%.

Một ví dụ điển hình về thực hành triết lý quản trị này là câu chuyện về cựu CEO của PepsiCo, Indra Nooyi – người được biết đến với châm ngôn “Hiệu suất đi đôi với Mục đích” (Performance with Purpose). Bà ủng hộ mô hình lãnh đạo gắn liền thành công tài chính của công ty với phúc lợi nhân viên, quyền lợi khách hàng và công tác bảo vệ môi trường. Chiến lược lấy con người làm trọng tâm của bà không chỉ có ý nghĩa ở phương diện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp; chính nó được đánh giá là động cơ đằng sau hiệu quả đổi mới, phát triển nhân tài và tăng trưởng dài hạn của PepsiCo, góp phần giúp công ty vượt qua giai đoạn chuyển đổi quan trọng.

Đọc thêm: Tư duy lãnh đạo trong thời đại 4.0

Bí quyết thực hành phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm

1. Bắt đầu từ bản thân

• Trau dồi năng lực tự nhận thức & trí tuệ cảm xúc: Hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu, định kiến và các tác nhân cảm xúc là điều kiện tiên quyết để nhà lãnh đạo ý thức và kiểm soát ảnh hưởng của mình lên người khác, đảo bảo mọi hành động/ suy nghĩa của bản thân đều có chủ đích rõ ràng.
• Khiêm tốn & cởi mở: Nói cách khác, bạn phải từ bỏ nhu cầu tôn vinh cái tôi thái quá – qua việc sẵn sàng thừa nhận sai lầm, ghi nhận công lao của người khác, đồng thời tạo cơ hội cho những ý tưởng tốt nhất được tỏa sáng. Như Tiến sĩ Marshall Goldsmith, chuyên gia executive coaching đã nhận định, công thức thành công là “bớt cái Tôi, thêm cái Ta”.
• Nêu gương: Hãy nỗ lực làm gương về những hành vi mà bạn mong đợi từ đội nhóm – vd: cân bằng công việc-cuộc sống lành mạnh, giao tiếp bằng thái độ tôn trọng. Ở cương vị lãnh đạo, những gì bạn làm rất có sức nặng trong việc nêu bật các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp.

2. Gắn kết đội nhóm

• Đảm bảo an toàn tâm lý: Như đã kết luận từ “Dự án Aristotle” của Google, an toàn tâm lý chính là yếu tố quan trọng nhất cấu thành đội nhóm hiệu suất cao. Một nhà lãnh đạo lấy con người làm trung tâm sẽ chủ động tạo ra một môi trường an toàn để mọi thành viên có cơ hội lên tiếng, đặt câu hỏi, suy ngẫm về các ý tưởng, đánh giá rủi ro mà không sợ bị đổ lỗi hay trừng phạt.
• Thực hành đồng cảm & lắng nghe sâu: Nói cách khác, nó có nghĩa là chân thành lắng nghe quan điểm, thách thức và nguyện vọng của các thành viên trong nhóm – cũng như luôn cân nhắc đến yếu tố con người và tác động lên đội nhóm trong mọi quyết định đưa ra.
• Khuyến khích sự đa dạng & hòa nhập: Không chỉ dừng lại ở việc xây dựng đội nhóm đa dạng thành viên từ mọi gốc gác, điều quan trọng là nhà lãnh đạo phải tích cực đảm bảo rằng mọi tiếng nói đều được lắng nghe, tôn trọng và ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định.

3. Quản lý hiệu quả kinh doanh

• Gắn kết công việc với ý nghĩa & mục đích: Bằng cách liên tục kết nối công việc hàng ngày của đội nhóm với sứ mệnh chung của doanh nghiệp, nhà lãnh đạo giúp mỗi cá nhân thấy được đóng góp cụ thể của họ cũng như ý nghĩa của nó đối với khách hàng/ tập thể/ cộng đồng.
• Tin tưởng & tạo cơ hội tự chủ: Thay vì quản lý vi mô, cấp quản lý cần cung cấp các nguồn lực/hỗ trợ cần thiết và tin tưởng rằng, cấp dưới sẽ thực hiện công việc theo cách tốt nhất.
• Phát triển nhân viên: Đầu tư vào sự phát triển dài hạn của đội nhóm thông qua coaching, mentoring, hoạt động training và khuyến khích một nền văn hóa học tập.

Đọc thêm: 12 nguyên tắc lãnh đạo vàng cho cấp quản lý thời nay

Thách thức khi thực hành phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm

• Ngộ nhận về tác động đến kết quả ngắn hạn

Nếu như văn hóa doanh nghiệp quá nhấn mạnh việc đạt được mục tiêu ngắn hạn, việc dành thời gian cho các cuộc trò chuyện cởi mở hoặc đầu tư vào phúc lợi nhân viên có thể bị xem là quyết định thiếu khôn ngoan, làm xao lãng khỏi “công việc thực sự”.

Giải pháp: Một nhà lãnh đạo lấy con người làm trọng tâm không xem nhẹ kết quả công việc; mục tiêu của họ là phát triển bền vững thông qua đầu tư vào con người. Điều quan trọng là phải chứng minh lợi ích lâu dài khi thực hành phong cách lãnh đạo này.

Cách làm: Hãy bắt đầu với một dự án thí điểm nhỏ và theo dõi kết quả. Nếu có thể dùng dữ liệu để minh chứng mối tương quan giữa phong cách quản lý mới với việc cải thiện hiệu suất công việc và giảm bớt tỷ lệ nghỉ việc, bạn sẽ dần thuyết phục được doanh nghiệp về ý nghĩa của cách tiếp cận mới này.

• Cân bằng giữa sự đồng cảm và trách nhiệm

Một sai lầm thường gặp khi nhà lãnh đạo thực hành lấy con người làm trọng tâm là “cái bẫy đồng cảm thái quá” – quá mong muốn tỏ ra tử tế, đến nỗi không dám thảo luận với nhân viên khi hiệu suất công việc không như ý. Theo thời gian, kết quả không tránh khỏi sẽ là ra sự bất mãn trong nội bộ các nhân viên làm việc tốt, ảnh hưởng chung đến tinh thần đội nhóm.

Giải pháp: Điều quan trọng là cần ý thức rằng, quan tâm không có nghĩa là không tỏ ra thẳng thắn. Trên thực tế, chính khi góp ý rõ ràng và trung thực, đó là bạn đang đóng góp vào cơ hội phát triển sự nghiệp của đối phương.

Đọc thêm: Lãnh đạo tồi & yếu kém – Vấn nạn của doanh nghiệp

Danh ngôn về phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm

Trước khi trở thành nhà lãnh đạo, thành công là phát triển chính mình. Khi bạn trở thành nhà lãnh đạo, thành công là phát triển người khác.

Jack Welch

Nếu điều bạn làm truyền cảm hứng cho người khác mơ ước, học hỏi, nỗ lực và thành công hơn, thì bạn chính là nhà lãnh đạo.

John Quincy Adams

Nhà lãnh đạo vĩ đại không nhất thiết phải tự họ làm những điều vĩ đại, mà chỉ đơn giản biết cách truyền cảm hứng để người khác làm những điều đó.

Ronald Reagan

Lãnh đạo không phải là chức danh, vị trí hay sơ đồ tổ chức. Cốt lõi của nó là tạo ảnh hưởng lên cuộc đời của người khác.

John C. Maxwell

Vai trò của nhà lãnh đạo là tạo ra nhiều nhà lãnh đạo hơn, không phải nhiều người theo sau hơn.

Ralph Nader

Lãnh đạo không phải nắm quyền, mà là chăm sóc những người dưới quyền bạn.

Simon Sinek

Kính Thiên Ái Nhân (敬天愛人: Kính trọng trời đất, yêu thương con người)

Kazuo Inamori – Triết lý quản trị của Kyocera

Sách về phong cách lãnh đạo lấy con người làm trung tâm

• Human-Centered Leadership – Sesil Pir
• Leaders Eat Last – Simon Sinek
• Radical Candor – Kim Scott
• The Culture Code – Daniel Coyle
• Work Rules! – Laszlo Bock
• The Ideal Team Player – Patrick Lencioni
• Humble Inquiry – Edgar Schein
• Presence – Peter Senge
• Leadership Without Easy Answers – Ronald Heifetz
• The Soul of Leadership – Deepak Chopra

Có thể bạn quan tâm:

• Lãnh đạo con người trong thế giới số: Kỹ năng & chiến lược cần thiết
• Lãnh đạo phục vụ: ‘Tinh hoa’ của triết lý quản trị
• 9 kỹ năng lãnh đạo then chốt cho kỷ nguyên mới

Nguồn tham khảo

Human Centered Leadership: The Importance of a ‘People First’ Mindset. https://itdworld.com/blog/leadership/human-centered-leadership/