7 sai lầm của nhà lãnh đạo khiến nhân viên giỏi ra đi

Điều gì sẽ xảy ra khi nhà lãnh đạo phạm sai lầm?

Hành động của nhà lãnh đạo, dù tích cực hay tiêu cực, không bao giờ chỉ dừng lại ở bản thân họ – song lan tỏa ra khắp đội nhóm và toàn bộ tổ chức, ảnh hưởng đến mọi thứ từ tinh thần làm việc hàng ngày đến thành công chiến lược dài hạn.

Hiệu ứng lan tỏa

Mọi bước đi sai lầm của cấp lãnh đạo đều có thể nhanh chóng làm “xói mòn” an toàn tâm lý và lòng tin – những yếu tố cốt lõi cấu thành một đội nhóm hiệu suất cao.

• Giảm bớt sự gắn kết & năng suất: Lãnh đạo yếu kém là nguyên nhân chính đằng sau tình trạng thiếu gắn kết nội bộ. Theo Gallup, các công ty có điểm gắn kết nhân viên thấp thường ghi nhận mức năng suất thấp, lợi nhuận kém và tỷ lệ luân chuyển nhân sự cao hơn. Khi lãnh đạo không thể đưa ra định hướng rõ ràng, giao tiếp hiệu quả hay ghi nhận đóng góp của cấp dưới, các thành viên trong nhóm sẽ dần mất kết nối cũng như động lực làm việc.
• Tăng tỷ lệ nghỉ việc: Nhân viên không rời bỏ công ty, họ rời bỏ người quản lý. Nghiên cứu đã chỉ ra, quản lý tồi là một trong những lý do hàng đầu khiến nhân viên xin thôi việc. Chi phí cho việc thay thế nhân sự – bao gồm chi phí tuyển dụng, đào tạo nhân viên mới và hao hụt năng suất – luôn gây ra gánh nặng tài chính lớn của doanh nghiệp.

Nguy cơ đưa công ty đến chỗ ‘suy tàn’

Nếu sai lầm trong giao tiếp làm tổn hại tinh thần đội nhóm, thì sai lầm về mặt chiến lược có thể “đánh sập” cả doanh nghiệp. Lịch sử từng ghi nhận rất nhiều trường hợp về các công ty từng thống trị thị trường – song cuối cùng đã thất bại, không phải vì thay đổi thị trường, mà là do ban lãnh đạo không thể nhìn nhận và đưa ra quyết sách phù hợp.

Một ví dụ kinh điển là thất bại của Blockbuster trong việc thích ứng với sự phát triển của dịch vụ phát trực tuyến (streaming). Năm 2000, ban lãnh đạo Blockbuster đã có cơ hội mua lại một công ty non trẻ tên Netflix với giá 50 triệu USD. Thế nhưng họ quyết định bỏ qua cơ hội đó, xem Netflix chỉ là một “mô hình kinh doanh ngách quá nhỏ”. Sự thiếu tầm nhìn chiến lược, không nhận ra ý nghĩa của mô hình kinh doanh mới này cuối cùng đã khiến Blockbuster đi đến chỗ phá sản.

Sai lầm của nhà lãnh đạo

Đọc thêm: Xây dựng di sản lãnh đạo lâu dài

7 sai lầm thường gặp của nhà lãnh đạo

Sai lầm về chiến lược & tầm nhìn

1. Thiếu tầm nhìn rõ ràng và thuyết phục

Nói cách khác, nhà lãnh đạo thất bại trong việc xác định và mô tả một viễn cảnh tương lai cụ thể, truyền cảm hứng cho những người xung quanh. Họ có thể là một nhà điều hành xuất sắc trong công việc hàng ngày, nhưng lại không thể đưa ra một “kim chỉ nam” vững chắc thống nhất hoạt động của đội nhóm. Họ biết rõ mình đang làm gì, nhưng không hiểu được ý nghĩa của việc mình làm đối với mục tiêu tổng thể.

Hậu quả: Khi không có tầm nhìn chung, đội nhóm sẽ trở nên các “ốc đảo” riêng lẻ, làm những công việc không hoàn toàn phù hợp với ưu tiên chiến lược. Hiệu quả và động lực giảm sút, dẫn đến tình trạng hỗn loạn nội bộ và lãng phí nguồn lực.

Giải pháp: Lãnh đạo phải chủ động dành thời gian tự ngẫm, tạm gác lại các công việc vận hành mang tính “chữa cháy” hàng ngày để suy ngẫm về tương lai của thị trường và định hướng cho tổ chức. Sau khi đã định hình được tầm nhìn, họ phải liên tục truyền tải về nó – trong các cuộc họp nhóm, trao đổi 1-1, bằng văn bản – cho đến khi mọi người đều nắm rõ đích đến và vai trò của mình trong chiến lược chung.

2. Chống lại sự thay đổi cần thiết

Nhiều người có xu hướng bám víu vào “cách chúng ta vẫn luôn làm” – ngay cả khi thị trường, công nghệ hoặc kỳ vọng khách hàng đã thay đổi rõ ràng. Thái độ không chịu thích ứng này thường là hệ quả của nỗi sợ những điều chưa biết – hoặc quá tự tin vào thành công trong quá khứ.

Hậu quả: Doanh nghiệp trở nên trì trệ, đánh mất lợi thế cạnh tranh – để rồi theo thời gian trở nên “tụt hậu” so với đối thủ, thậm chí phá sản hoàn toàn. (như trường hợp của Blockbuster)

Giải pháp: Bí quyết khắc phục xu hướng chống lại sự thay đổi là nuôi dưỡng tư duy cầu tiến (growth mindset) – xem thách thức như cơ hội học hỏi và phát triển; tránh rơi vào “thiên kiến xác nhận” bằng cách đa dạng hóa góc nhìn. Nhà lãnh đạo nên sẵn sàng tìm đến những ai dám chất vấn suy nghĩ của họ, sẵn sàng đề ra các ý tưởng “táo bạo”, giúp họ nhìn về tương lai cách sáng suốt.

Đọc thêm: Quản trị sự thay đổi – Định nghĩa, Mô hình & Chiến lược

Sai lầm trong quản lý đội nhóm

3. Quản lý vi mô (Micromanaging)

Mong muốn kiểm soát quá mức công việc của cấp dưới là sai lầm thường gặp ở những ai mới lần đầu làm quản lý. Nguyên nhân sâu xa nằm ở cái tâm bất an, thiếu tin tưởng vào năng lực nhân viên, hoặc ngộ nhận rằng “muốn việc gì được làm đúng ý, bạn phải tự tay làm”.

Hậu quả: Quản lý vi mô là liều “thuốc độc” đối với năng lực tự chủ và tinh thần làm việc. Nó là căn nguyên của tình trạng bất tín nhiệm, “giết chết” tư duy sáng tạo – để thay vào đó là một bầu không khí ngột ngạt, nơi mọi người đều sợ hành động mà không được cấp trên chấp thuận trước. Theo thời gian, người lao động tài năng sẽ đánh mất lòng trung thành và chỉ còn muốn rời đi.

Giải pháp: Tư duy hướng kết quả, đừng chỉ tập trung chia việc. Ví dụ, thay vì chỉ đạo từng bước cần làm trong một bài thuyết trình (“Đầu tiên, anh/ chị hãy vẽ biểu đồ này, sau đó viết bản tóm tắt này…”), nhà lãnh đạo chỉ cần xác định kết quả mong muốn (“Chúng ta cần một bài thuyết trình thuyết phục, thể hiện rõ hiệu suất quý 2 cho ban điều hành trước thứ Sáu”). Sau đó, hãy để đội nhóm tự quyết định “làm thế nào”, sẵn sàng hỗ trợ cũng như cung cấp nguồn lực cần thiết.

4. Né tránh xung đột

Một số cấp quản lý có xu hướng né tránh những cuộc trò chuyện không thoải mái nhưng cần thiết – thể hiện qua việc dung túng cho một nhân viên thường xuyên chậm trễ trong công việc, phớt lờ tình trạng căng thẳng nội bộ, hoặc không dám phê bình mang tính xây dựng vì sợ làm tổn thương cảm xúc của người khác.

Hậu quả: Hành vi của họ dẫn đến một nền văn hóa “hòa bình giả tạo”, nơi sự tầm thường được chấp nhận và các vấn đề cứ âm ỉ không được giải quyết. Nhân viên tài năng sẽ trở nên thất vọng khi thấy thực trạng này; dần dà, những vấn đề nhỏ cuối cùng sẽ biến thành “khủng hoảng” lớn.

Giải pháp: Đầu tiên, nhà lãnh đạo phải thay đổi tư duy – xem xung đột lành mạnh như cơ hội hợp tác tìm kiếm giải pháp tối ưu. Bên cạnh đó, họ nên học cách áp dụng các mô hình phản hồi có cấu trúc để khiến các cuộc trò chuyện trở nên thoải mái hơn.

Ví dụ: Mô hình Tình huống – Hành vi – Tác động (Situation-Behavior-Impact – SBI) cho phép đương sự đưa ra góp ý khách quan dựa trên chứng cứ rõ ràng (“Trong cuộc họp với khách hàng ngày hôm qua [Tình huống], bạn đã ngắt lời khách hàng hai lần [Hành vi], điều này khiến chúng ta có vẻ như đang không lắng nghe mối quan tâm của họ [Tác động]”).

Đọc thêm: Lãnh đạo bằng trí tuệ cảm xúc – Bí quyết quản trị hiện đại

5. Không xây dựng được lòng tin

Đây là một sai lầm hết sức tai hại – thường biểu hiện qua những hành vi như: không nhất quán trong giao tiếp, “nhận vơ” hết công lao của cấp dưới về phần mình, hoặc đổ lỗi cho người khác khi xảy ra thất bại.

Hậu quả: Không xây dựng được lòng tin là cách nhanh nhất để “triệt tiêu” mọi hạt giống an toàn tâm lý và nuôi dưỡng một nền văn hóa độc hại. Khi cấp lãnh đạo quá vụ lợi cá nhân, nhân viên sẽ tự bảo vệ mình – thay vì thể hiện tinh thần hợp tác và chấp nhận rủi ro. Năng lực đổi mới dần tiêu biến, kéo theo đó là tinh thần đội nhóm cũng không còn nữa.

Giải pháp: Nhà lãnh đạo phải chủ động và nhất quán trong việc mình làm – giao tiếp minh bạch, công khai ghi nhận công lao của các bên liên quan, cũng như chịu trách nhiệm khi có sự cố xảy ra.

Đọc thêm: Lãnh đạo con người trong thế giới số

Sai lầm trong lãnh đạo & quản trị bản thân

6. Thiếu khiêm tốn

Nhiều cấp quản lý mắc phải một căn bệnh mang tên “người thông minh nhất trong phòng” – họ cho rằng người lãnh đạo phải có lời giải cho mọi vấn đề, và rằng chỉ có tiếng nói của họ là quan trọng nhất mà thôi. Suy nghĩ này thường thể hiện qua các hành vi như gạt bỏ ý kiến đóng góp từ đội nhóm, phản ứng phòng thủ trước lời chỉ trích, và hiếm khi (hoặc không bao giờ) dám thừa nhận lỗi sai.

Hậu quả: Khi tỏ ra quá ngạo mạn, bạn sẽ không thể nhìn thấy điều gì thực sự đang diễn ra trong nội bộ tổ chức. Thái độ tự phụ của bạn bóp nghẹt sự đổi mới, khiến nhân viên không dám đề xuất ý tưởng của họ. Dần dà, điều này sẽ gây ra cảm giác oán giận, làm xói mòn sự tôn trọng đối với quyền lực của người lãnh đạo.

Giải pháp: Điều quan trọng là bạn phải liên tục xin ý kiến góp ý (vd: “Tôi có thể làm gì tốt hơn?” hoặc “Có vấn đề/ rủi ro nào tôi chưa nhìn ra ở đây không?”). Hãy đủ khiêm tốn để thừa nhận “Tôi không biết” hoặc “Tôi đã sai”. Làm được như vậy, đó là bạn đang nuôi dưỡng một môi trường an toàn để mọi người cũng có động lực tỏ ra trung thực.

7. Không chính trực

Nói cách khác, cấp lãnh đạo không giữ được sự nhất quán giữa hành động với lời nói. Đó là khi bạn thất bại trong việc giữ lời hứa, không tuân thủ theo các giá trị mà bản thân luôn miệng đề cao, hoặc lập quy tắc cho đội nhóm mà chính mình lại không làm gương.

Hậu quả: Khi không đi đôi với việc làm cụ thể, lời nói của người lãnh đạo sẽ trở nên vô nghĩa, kéo theo đó là sự lan tỏa của một nền văn hóa hoài nghi. Theo thời gian, mọi người sẽ tin rằng “tiêu chuẩn kép” là điều được khuyến khích – và các giá trị của tổ chức sẽ chỉ còn là những câu khẩu hiệu sáo rỗng.

Giải pháp: Tinh thần kỷ luật bản thân là cách khắc phục tốt nhất đối với vấn đề này. Lấy ví dụ, nếu bạn thuyết giảng về phúc lợi nhân viên/ tầm quan trọng của cân bằng công việc-cuộc sống – nhưng lại liên tục gửi email vào 10 giờ tối thứ Bảy, thì điều bạn “thuyết giảng” sẽ chẳng có ích gì.

Sự chính trực đòi hỏi bạn phải bảo vệ thời gian của đội nhóm và của chính mình, thể hiện qua hành động thực tế, không chỉ ở lời nói suông.

Đọc thêm: Leadership Branding – Xây dựng thương hiệu lãnh đạo cá nhân thế nào?

Sai lầm của nhà lãnh đạo

Nhà lãnh đạo cần xử lý sai lầm ra sao?

“Nhân vô thập toàn” – không ai có thể tránh khỏi những lúc thiếu sót. Thế nhưng, việc sẵn sàng thừa nhận sai lầm là cách để bạn thể hiện sự chân thực và tín nhiệm – khuyến khích nhân viên chấp nhận rủi ro có tính toán, không ngại nhờ giúp đỡ, học hỏi từ thất bại, cũng như tập trung tìm kiếm giải pháp thay vì lãng phí thời gian đổ lỗi qua lại cho nhau.

Sau đây là một số điều nhà lãnh đạo nên làm khi mắc sai lầm:

• Thừa nhận: Trình bày sai lầm của mình một cách rõ ràng và kịp thời, cũng như trực tiếp nhận trách nhiệm về vai trò của bản thân trong tình huống đó.

Ví dụ: “Tôi nhận ra rằng deadline tôi đặt ra cho báo cáo quý 3 là không thực tế; tôi đã không tính đến khối lượng công việc hiện tại của mọi người.”

• Xin lỗi: Bày tỏ sự hối tiếc chân thành về tác động bạn đã gây ra cho đội nhóm hoặc tổ chức.

Ví dụ: “Tôi thành thật xin lỗi đã khiến các bạn bị căng thẳng và phải làm việc quá sức suốt hai tuần qua.”

• Hành động: Chia sẻ những gì bạn đang làm để khắc phục sự cố hoặc giảm thiểu thiệt hại – rằng sự hối tiếc của bạn không chỉ là lời nói suông.

Ví dụ: “Để giải quyết vấn đề, tôi chính thức gia hạn deadline thêm một tuần nữa, và sẽ tạm lùi lại hai dự án khác để các bạn có thêm thời gian xử lý công việc.”

• Sửa đổi: Giải thích những gì bạn đã học được từ kinh nghiệm đã qua, cũng như những thay đổi về hệ thống hoặc hành vi mà bạn sẽ thực hiện để ngăn vấn đề tái diễn.

Ví dụ: “Trong tương lai, tôi sẽ để cả nhóm tham gia quyết định thời hạn cho tất cả các dự án lớn để đảm bảo tính khả thi cho mọi việc chúng ta làm.”

Sai lầm của nhà lãnh đạo

Câu nói hay về sai lầm trong lãnh đạo

Tất cả mọi nhà lãnh đạo đều mắc sai lầm. Đó là một phần tất yếu của cuộc sống. Nhà lãnh đạo thành đạt là người biết nhận ra lỗi lầm, học hỏi và sửa chữa thiếu sót của mình.

John C. Maxwell

Hãy sẵn sàng thừa nhận rằng bạn đã thay đổi suy nghĩ. Đừng cố chấp nếu bạn thấy rằng hướng đi ban đầu là một quyết định tồi tệ.

Brian Tracy

Thất bại lớn nhất của nhà lãnh đạo là quên mất rằng bản thân vẫn chỉ là con người.

Margaret Thatcher

Lãnh đạo mà không có sự khiêm tốn cũng giống như giàu có mà không có trí tuệ.

Khuyết danh

Sai lầm duy nhất là khi chúng ta không học được gì từ sai sót của mình.

Henry Ford

Không gì giết chết một nhân viên giỏi cho bằng việc nhìn thấy bạn dung túng cho một nhân viên tồi.

Perry Belcher

Không có lòng tin, cùng lắm bạn chỉ có được sự tuân thủ của người khác.

Jesse Lyn Stoner

Ai cũng mắc sai lầm, nhưng chỉ người chính trực mới dám nhận lỗi.

Nicole Guillaume

Sai lầm của nhà lãnh đạo

Có thể bạn quan tâm:

• 12 nguyên tắc lãnh đạo vàng cho cấp quản lý thời nay
• Lãnh đạo bằng tình yêu thương: Hơn cả một triết lý nhân sinh
• Lãnh đạo tạo ảnh hưởng: Bệ phóng cho thành công lâu dài

Nguồn tham khảo

7 Leadership Mistakes to Avoid: From Failure to Success. https://itdworld.com/blog/leadership/leadership-mistakes/